Systeemvasculitis kan ook het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg) en het perifere zenuwstelsel (de zenuwbanen naar handen en voeten bijvoorbeeld) aantasten. Neurologische onderzoeken kunnen dan van belang zijn om te bepalen waar ontstekingen optreden en hoe ernstig zij zijn. De volgende neurologische onderzoeken worden dan nog wel eens gebruikt.
Testen Neurologie
Electro-encefalogram (EEG)
Dit is een hersenonderzoek. Met platte oppervlakte elektroden, die op het voorhoofd worden aangebracht, worden de elektrische stroompjes in de hersenen gemeten, om te zien of er afwijkingen zijn. Het onderzoek is ongevaarlijk en de patiënt voelt er niets van. Het is wel van belang dat hij zich ontspant. Soms moet hij naar een flikkerlicht kijken of bijvoorbeeld snel ademhalen. Dit onderzoek wordt bij systeemvasculitis niet vaak gedaan, omdat daarbij de hersenen niet vaak zijn aangedaan.
Electro-myografie (EMG)
Dit is een onderzoek naar de werking van de zenuwen in de spieren. Er worden dunne naaldelektroden in de spier gestoken. Daarmee wordt de elektrische activiteit in de spier gemeten in de rustfase en als de spier gespannen is. Ook dit onderzoek is ongevaarlijk, maar wel pijnlijk omdat er naalden in de huid worden gestoken. Bij mensen die bloedverdunnende middelen gebruiken of problemen hebben met de bloedstolling moet extra opgepast worden. Op deze wijze kan gemeten worden in welke mate de zenuwen in de spieren zijn aangedaan door de systeemvasculitis.
Electronenneurografie (ENG)
Met een ENG wordt de transportsnelheid van de signalen door de zenuwbanen van de motorische zenuwen (die bewegingen veroorzaken) en de voelzenuwen gemeten. Dit wordt gedaan met platte oppervlakte elektroden en ook met naaldelektroden. De zenuwen worden met een zeer korte stroomimpuls geactiveerd en vervolgens wordt gemeten hoe snel het signaal door de zenuwbaan loopt. Daarmee kun je vaststellen waar en hoe erg zenuwbanen door de systeemvasculitis zijn aangetast. De stroomimpuls voelt onaangenaam, maar is meestal niet pijnlijk. Het onderzoek is ongevaarlijk, ook voor mensen met een pacemaker.
Potentiaal onderzoek of (S)SEP-onderzoek
Bij deze onderzoeken wordt de hersenactiviteit gemeten nadat een zintuig is geprikkeld. Het kan dan om het oog, het oor, een vingertop, etc. gaan. Daarmee kan gemeten worden hoe goed een specifieke zenuwbaan in de hersenen en het ruggenmerg nog werkt en in welke mate die aangedaan zijn door de systeemvasculitis. Om de test te kunnen uitvoeren worden kleine en dunne naaldelektroden onder de voorhoofdhuid geschoven om de hersenactiviteit op de verschillende plaatsen in de hersenen te kunnen meten. Dit is bijna pijnloos.
- Bij het onderzoek naar de oogzenuwbanen kijk je naar een zwart-wit schaakbordpatroon, dat telkens snel omgedraaid wordt.
- Bij het onderzoek naar de gehoorzenuwbanen krijg je een koptelefoon op en krijg je klikgeluiden te horen.
- Bij onderzoek naar de gevoelszenuwbanen worden de zenuwen in de handen of voeten met een platte oppervlakte elektrode gestimuleerd.
Magnetische stimulatie (MEP)
Dit is ook een onderzoek om de werking van de zenuwbanen in de hersenen en het ruggenmerg te testen en om vast te stellen of deze door de systeemvasculitis zijn aangetast. Via een platte oppervlakte elektrode op het hoofd wordt een korte sterke magneetpuls naar een gedeelte van de hersenen gezonden. Afhankelijk waar in de hersenen de magneetpuls op gericht is, zal er op een bepaalde plek in het lichaam een spiertrekking optreden. Het onderzoek doet geen pijn.
Doppler- en duplexonderzoek
Dit zijn echografieonderzoeken waarbij de stroming van het bloed in de bloedvaten in de hals en de hersenen wordt gemeten. Dit is dan op een beeldscherm te zien. Met het onderzoek kan de stroomsnelheid en stroomrichting van het bloed in het halsgebied en de hersenen in beeld worden gebracht. Zo wordt bepaald waar de afwijkingen zitten. Als er vasculitis optreedt in de hals of de hersenen kan dat gevolgen hebben voor de toevoer en afvoer van bloed van en naar de hersenen. Dit kan de werking van het zenuwstelsel en de hersenen beïnvloeden. Doppler- en duplexonderzoek is ongevaarlijk en doet geen pijn.
Lumbaalpunctie (ruggenmergpunctie)
Bij de lumbaalpunctie wordt onderaan de rug, beneden het niveau waar het ruggenmerg eindigt, met een holle naald lumbaalvocht (ruggenmergvocht) afgetapt.
Aan het einde van het ruggenmerg zit de lumbaalzak. Dit is een holle ruimte waarin zich een deel van lumbaalvocht verzamelt. Daar wordt de lumbaalpunctie uitgevoerd, men prikt dus niet in het ruggenmerg zelf. Door de samenstelling van het lumbaalvocht te onderzoeken, kan men zien of er ontstekingen (zoals vasculitis) voorkomen in de hersenen, het ruggenmerg of de knooppunten van de zenuwen.
De punctie wordt gedaan met een hele dunne naald. Er treden maar zelden vervelende bijwerkingen op, zoals hoofdpijn.
Bron: De oorspronkelijke tekst van dit artikel is geschreven voor de documentatiemap van de Vasculitis Stichting en tot stand gekomen in samenwerking met de Ruprecht-Karls-Universität Heidelberg en de Deutsche Nierenstiftung.